Cộng đồng phụ thuộc vào rừng tại vườn Quốc gia Chư Yang Sin
Vườn quốc gia Chư Yang Sin (VQG CYS) thuộc tỉnh Đắk Lắk là một trong những khu rừng lớn nhất trong hệ sinh thái rừng Trường Sơn. Đây là điểm nóng về đa dạng sinh học toàn cầu và là một trong những khu vực ưu tiên bảo tồn sinh cảnh tại Việt Nam. Với tổng diện tích bao gồm cả vùng đệm hơn 180,000 hecta, VQG CYS là kho tài nguyên thiên nhiên của Việt Nam. VQG CYS là nơi sinh sống của các loài động vật quý hiếm như mang lớn (Muntiacus vuquangensis - CR), trĩ sao (Rheinardia ocellata - CR), cầy vằn bắc (Chrotogale owstoni - EN), thỏ hổ (Nesolagus timminsi - EN).
Giống như nhiều VQG và khu bảo tồn khác, tình trạng sử dụng bẫy dây để săn bắt động vật hoang dã đang xảy ra tại VQG CYS. Theo cuộc điều tra bí mật vào năm 2022 tại VQG CYS đã cho thấy cứ trung bình 1km² có 6.32 chiếc bẫy thú. Điều này đã cho thấy nhu cầu cấp thiết của việc thực hiện các hành động bảo tồn tại VQG CYS nhằm giảm áp lực săn bắt, bảo vệ sự tồn tại của các loài thú lớn, đặc biệt là loài mang lớn.
Tuy nhiên, công tác bảo tồn và quản lý VQG đang phải đối mặt với nhiều khó khăn. Vùng đệm VQG CYS là nơi sinh sống của 25 cộng đồng dân tộc thiểu số, với 11 xã thuộc 2 huyện. Trong những năm gần đây, dân số vùng đệm ngày càng tăng với số liệu thống kê hơn 80,000 người thuộc 21,000 hộ gia đình đã đe dọa đến nguồn tài nguyên của vườn quốc gia. Sinh kế của người dân vùng đệm hiện nay chủ yếu phụ thuộc vào sản xuất nông nghiệp và nguồn tài nguyên sẵn có. Các hoạt động khai thác này đã trực tiếp và gián tiếp gây ra sự suy thoái môi trường sống dẫn đến sự suy giảm các loài ĐVHD tại VQG. Tình trạng đặt bẫy để săn bắt thú đang xảy ra phổ biến tại đây. Được làm bằng những vật liệu đơn giản như dây phanh xe đạp hay cáp, nhưng những chiếc bây dây có sức hủy diệt rất lớn.
Để giải quyết những thách thức này, WildAct phối hợp với VQG Chư Yang Sin thực hiện các chương trình nhằm nâng cao hiệu quả bảo tồn và quản lý vườn quốc gia. Bên cạnh chương trình bảo tồn loài và sinh cảnh, chúng tôi đồng thời thực hiện các dự án tháo gỡ bẫy, nâng cao nhận thức cộng đồng vùng đệm và hỗ trợ đội kiểm lâm VQG CYS trong công tác bảo tồn. Cho đến nay, 329 bẫy động vật các loại đã được tháo gỡ, 14 lán trại hoạt động trái phép đã được tháo dỡ và hơn 200 người dân địa phương đã tham gia vào chương trình cộng đồng.
Chúng tôi hiểu rằng việc bảo tồn và quản lý ĐVHD cần gắn liền với sự phát triển bền vững về kinh tế - xã hội của cộng đồng địa phương. Do đó, chúng tôi mong muốn xây dựng mối quan hệ hợp tác giữa các cá nhân và tổ chức để cùng phát triển các chương trình hỗ trợ sinh kế và phúc lợi cho cộng đồng địa phương. Các cá nhân và đơn vị quan tâm, mong muốn hợp tác, vui lòng liên hệ Trang Nguyễn, Người sáng lập và Giám đốc WildAct qua email: trang.nguyen@wildact-vn.org.